ขึ้นฉ่าย ที่หลายคนใช้ประโยชน์แบบ ทานอาหารให้เป็นยา

ขึ้นฉ่าย ภาษาจีนเรียกว่า "เอียงคึ้ง" ฝรั่งเรียก "เซเลอรี่" เป็นพื้ชผักที่หาง่ายในท้องตลาด พันธ์ุจีนจะมีขนาดลำต้นเล็กกว่า ขึ้นฉ่ายกินได้ทั้งแบบสดและสุก และมีสรรพคุณเป็นยาได้ในหลาย ๆ ด้าน

สรรพคุณ

* ขึ้นฉ่ายมีฤทธิ์เย็น รสหวานอมขม และมีสารลิโมนีน (limonene) สารซีลินีน (selinene) และสารฟทาไลเดส (phthalides) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดกลิ่นหอมเฉพาะตัวของขึ้นฉ่าย สาร 2 ตัวนี้จะกระตุ้นให้เกิดความอยากอาหาร

* ขึ้นฉ่ายอุดมด้วยธาตุโพแทนเซียม ซึ่งช่วยปรับระดับความดันเลือดให้เป็นปกติ ช่วยให้ไตทำงานได้อย่างเต็มที่ และยังเร่งกระบวนการกำจัดของเสียออกจากร่างกาย

* ขึ้นแ่ายมีสาร 3 เอ็น-บิวทิลฟทาไลด์ (3-n-butyl phthalide) ซึ่งมีฤทธิ์เป็นยาระงับประสาท และช่วยลดคตวามดันเลือด

* ขึ้นฉ่ายมีสารที่ช่วยบรรเทาอาการปวดจากโรคเกาต์ ซึ่งมีสาเหตุจากผลึกยูริกไปเกาะอยู่ตามข้อ

* เมล็ดขึ้นฉ่ายมีแคลอรี่ต่ำมาก จึงเหมาะกัผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก

* เบตาแคโรทีนในขึ้นฉ่าย ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง และหัวใจขาดเลือด

วิธีใช้

* นำเมล็กขึ้นฉ่ายมาชงน้ำดื่ม ลดการอักเสบของข้อเนื่องจากโรคเกาต์
* ผัดขึ้นฉ่ายใส่ไตหมู กินบำรุงตับและไต

* ดื่มน้ำขึ้นฉ่ายคั้นสด ๆ ผสมกับน้ำผึ้งเล็กน้อย จะช่วยบรรเทาอาการวิงเวียน ปวดหัวแลปวดไหล่ซึ่งเกิดจากความดันโลหิตสูง และหากดื่มครั้งละ 40 มิลลิลิตร วันละ 3 เวลา จะช่วยบรรเทาโรคความดันโลหิตสูง

* ต้มรากขึ้นฉ่าย 10 รากกับพุทราจีน 10 ผล ดื่มน้ำที่ได้จากการต้ม วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ดื่ม 5-10 วัน จะช่วยบำรุงตับ ลดความดันโลหิต และลดคลอเรสเตอรอล

* คั้นน้ำขึ้นฉ่ายดื่มสด ๆ เพื่อแก้ไอและลดเสมหะ

* ต้มขึ้นฉ่าย 250 กรัม ดื่มเฉพาะน้ำเพื่อรักษาอาการตกขาว หรือ ประจำเดือนมามากหรือมาไม่ปกติ

ข้อควรระวัง

* ขึ้นฉ่ายมีไนเทรต (nitrate) สูง เมื่อทำปฏิกิริยากับสารเอมีน (amine) ในเนื้อสัตว์ในลำไส้ จะทำให้เกิดเป็นไนโทรซามีน (nitrosamine) ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็ง แม้จะยังไม่มีข้อพิสูจน์แน่ชัด แต่การกินขึ้นฉ่ายในปริมาณมาก ๆ ก็ควรต้องระวัง

* น้ำมันที่พบในขึ้นฉ่ายมีสารลิโมนีน ซึ่งหากสัมผัสโดนอาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ในบางราย

* ผู้ที่ท้องเดินเรื้อรัง ไม่ควรกินขึ้นฉ่ายมาก

ขอบคุณข้อมูลจากหนังสือ มหัศจรรย์สมุนไพรจีน

cr. ภาพ pixtastock.com

#ขึ้นฉ่าย